Nieuw onderzoek onthult dat de polen ten tijde van het Eoceen – een tijdperk dat waarschijnlijk een goed beeld geeft van wat ons te wachten staat – veel sterker opwarmden dan gedacht. En misschien nog wel veel zorgwekkender: als onderzoekers onze beste klimaatmodellen inzetten om – op basis van de beste informatie die we over het Eoceen hebben – de opwarming in dit tijdperk te simuleren, gaat het mis. Stuk voor stuk onderschatten ze de opwarming van toen. En waarschijnlijk dus ook de opwarming die ons te wachten staat. “Ja, de tropen worden warmer, maar bij lange na niet in dezelfde mate als de poolgebieden,” vertelt onderzoeker David Evans. “Dat is iets wat we echt moeten begrijpen en in klimaatmodellen moeten kunnen repliceren. Het feit dat veel modellen niet in staat zijn om dat te doen, is zorgwekkend.”

Het Eoceen beslaat de periode tussen 56 en 34 miljoen jaar geleden. Klimaatonderzoekers zijn zeer in dit tijdperk geïnteresseerd, omdat het ons mogelijk een inkijkje geeft in de toekomst van ons klimaatsysteem. Ten tijde van het Eoceen zat er namelijk meer CO2 in de atmosfeer dan nu (meer dan 560 deeltjes per miljoen, ter vergelijking: vóór de industriële revolutie was dat ongeveer 280 deeltjes per miljoen en nu is dat meer dan 400 deeltjes per miljoen). Daarnaast lagen de temperaturen in het Eoceen ook zo’n acht graden Celsius hoger dan vandaag de dag het geval is.

Even terug naar het begin. Want hoe hebben de onderzoekers de opwarming in het Eoceen – een tijdperk dat toch al een tijdje achter ons ligt, zie kader – vastgesteld? Ze maakten daartoe gebruik van foraminiferen: eencelligen met een kalkskelet. Hun fossiele resten zijn talrijk en kunnen meer vertellen over de temperaturen in een gegeven periode. Dat is te danken aan dat kalkskelet dat beïnvloed wordt door de temperatuur en samenstelling van de oceaan. De onderzoekers bestudeerden gefossiliseerde foraminiferen uit India, Indonesië en Tanzania die ten tijde van het Eoceen leefden. Zo ontdekten ze dat de wateren in de tropische gebieden in die tijd zo’n zes graden Celsius warmer waren dan vandaag.

Op basis van die informatie en eerdere studies naar foraminiferen die in dezelfde periode in de poolgebieden leefden, moeten ze vaststellen dat de polen aanzienlijk sneller opwarmden dan de tropen. Het verschil tussen de watertemperatuur nabij de polen en nabij de evenaar bedroeg tijdens het Eoceen zo’n 20 graden Celsius. Vandaag de dag is dat 28 graden Celsius. Het suggereert dat de poolgebieden veel gevoeliger zijn voor CO2-toenames dan de tropen.
Filmpje