Tegenvallende gerstoogsten kunnen de bierproductie in de problemen brengen.
Een stijgende zeespiegel, klimaatvluchtelingen, dood koraal en meer extreem weer, tot daaraan toe. Maar er zal toch zeker wel nog genoeg bier zijn? Dat zou wel eens kunnen tegenvallen, blijkt uit een studie naar dit onderbelichte gevolg van de klimaatverandering in Nature Plants.

Een internationaal team wetenschappers onderzocht de gevolgen van de klimaatverandering op de productie van gerst, basisingrediënt van bier. Gebieden die belangrijk zijn voor de teelt van dat gewas zouden frequenter worden geplaagd door hittegolven en langdurige droogte. In het slechtste geval – het business as usual scenario van het IPCC, waarin verdere uitstootreducties uitblijven – kan dat de opbrengst van gerst met drie tot zeventien procent doen dalen.

Dat zou volgens de economische modellen van de onderzoekers tot sterke prijsstijgingen kunnen leiden. In het slechtste geval zou de wereldwijde bierconsumptie met zestien procent dalen, en zou de prijs verdubbelen. Zelfs in het meest optimistische scenario van het IPCC behoort een prijsstijging met zo’n vijftien procent tot de mogelijkheden.

België, dat net als veel andere Europese landen veel gerst importeert, is volgens het onderzoek bijzonder kwetsbaar. ‘In een welvarend land van bierliefhebbers zoals België verwachten we sterke prijsstijgingen in jaren met veel hitte en droogte’, zegt onderzoeker Steven Davis (University of California). ‘In de meer pessimistische scenario’s verwachten we een gemiddelde prijsstijging van 2,4 euro per halve liter.’

Veevoer
Slechts ongeveer zeventien procent van de wereldwijd geoogste gerst belandt in bier. Een groot deel wordt gebruikt als veevoer. Laat de beesten dan iets anders eten, en hou de gerst voor het bier, zou je denken. Zo simpel is het niet. Voor bier is gerst met een bepaalde kwaliteit nodig, en net die wordt bovengemiddeld zwaar getroffen.

‘Gerst voor bier moet onder meer een voldoende hoog zetmeelgehalte hebben’, verduidelijkt Jessika De Clippeleer, verbonden aan het Laboratory for Brewing Science and Technology (UGent). ‘Het is bekend dat droogte en warmte daarop een negatieve invloed hebben.’

Toch hoeft het allemaal niet zo’n vaart te lopen. ‘De teelt kan zich verplaatsen naar regio’s die er wel nog voor geschikt zijn,’ denkt De Clippeleer. De onderzoekers geven zelf aan dat hun onderzoek uitgaat van de huidige landbouwpraktijken. ‘Er wordt echter volop onderzoek gedaan naar het inbouwen van droogteresistentie in gerst’, aldus De Clippeleer.

‘Een bier hoeft ook niet met honderd procent gerst te worden gemaakt’, zegt Kevin Verstrepen, verbonden aan het Institute for Beer Research aan de KU Leuven. ‘Heel veel bieren bevatten al een deel rijst, mais of suiker. Als die gewassen het wel goed doen, kan je zo de schaarste aan gerst deels opvangen.’

Landbouweconoom Jo Swinnen (KU Leuven) plaatst een kanttekening bij de verwachte prijsstijgingen. ‘Een snelle schatting leert dat de kost van ruwe grondstoffen minder dan tien procent van de bierprijs bepaalt – net zoals de kost van graan minder dan een tiende van de broodprijs uitmaakt. De kost van marketing en distributie, en de macht van een bedrijf als ABInbev zijn veel belangrijkere factoren. Er moet dus al een en ander gebeuren om de prijs van ons bier te laten verdubbelen als gevolg van de graanprijs.’

Dat we (tijdelijk) wat minder bier zouden drinken, hoeft geen drama te zijn, geven de onderzoekers zelf nog mee. Integendeel, het zou zelfs gezond zijn. En toch. De wetenschappers wijzen erop dat bier zo’n wijdverbreid en diep verankerd onderdeel van ons sociaal leven is, dat de impact van de opwarming op de bierproductie een ernstig probleem zoals de klimaatverandering voor miljoenen mensen net dat tikje erger zou maken.