Bijna alle bewoners van het Friese dorp Garijp die ruim een jaar geleden van het gas af zijn gegaan en hun huizen hebben verduurzaamd, verdienen hun investering in 12 tot 13 jaar terug. Hun woningen zijn zo zuinig gemaakt dat ze niks of bijna niks meer hoeven te betalen voor energie.

Dit blijkt uit onderzoek naar de energieprestaties van de eerste vijftien huizen die ruim een jaar geleden van het gas zijn gegaan. Garijp is een van de 46 proeftuinen waar wordt geëxperimenteerd met het aardgasvrij maken van woonwijken. Hiervoor heeft het dorp bijna 6 miljoen euro gekregen van het ministerie van Binnenlandse Zaken. Garijp, dat 762 woningen telt, wil het eerste dorp in Nederland zijn dat straks helemaal van het gas is.

De eerste vijftien huizen hadden voor de aanpak energielabels B en C. Ze werden zeer energiezuinig gemaakt en uitgerust met veel zonnepanelen. In plaats van gas wordt nu stroom gebruikt voor de verwarming van de huizen en voor het koken. De huizen zijn uitgerust met warmtepompen. Soms is er ook een warmte-terugwin-installatie ingebouwd.

De apparatuur en isolatie van de huizen vergde gemiddeld een investering van 27.000 per woning. Gemiddeld ontvingen de bewoners tussen de 12.000 en 13.000 euro aan subsidies van de gemeente en het Rijk.

Projectleider Jacob Miedema is zeer tevreden met de resultaten: "Veel mensen zijn hier van het gas gegaan omdat ze dat een goede ontwikkeling vinden. Het ging ze niet eens om het terugverdienen van de investeringen. Maar het is natuurlijk wel mooi meegenomen dat nu blijkt dat dat wel mogelijk is."

"Zonder de subsidie van de proeftuin zou de terugverdientijd 17 tot 18 jaar zijn geweest, rekening houdend met het feit dat de salderingsregeling voor zonnepanelen wordt afgebouwd."

Miedema is vooral ook blij omdat er van de Algemene Rekenkamer nog al wat kritiek is gekomen op de eerste 27 proeftuinen, waartoe ook Garijp behoort. Er zou te weinig resultaat worden geboekt. De Rekenkamer concludeerde dit jaar dat er nog nauwelijks huizen van het gas af waren.

''Bij ons zijn nu 35 huizen die geen gas meer gebruiken. Dat gaat op korte termijn bij nog 29 woningen gebeuren. die worden op dit moment verduurzaamd. De bewoners van nog eens 230 woningen hebben inmiddels een energiescan en/of een verbeterplan laten maken om op termijn te kunnen beginnen met het aardgasvrij maken."

De proeftuin Garijp draait volgens Miedema op volle toeren, al is er dit jaar door corona wel achterstand ontstaan ten opzichte van de oorspronkelijke planning. Daarom is besloten dat het maximale subsidiebedrag dat bewoners kunnen krijgen als ze van het gas gaan ook volgend jaar 9.000 euro blijft. Het zou oorspronkelijk elk jaar met 1.000 euro omlaag gaan.

Miedema denkt dat de individuele aanpak, zonder dwang, in Garijp goed werkt. ''Wij ontzorgen de mensen door de energiescan voor onze rekening te nemen. In goed overleg proberen we de mensen mee te krijgen. Dat kost wel veel tijd."

Overigens sprongen niet alle vijftien onderzochte woningen er financieel goed uit. De bewoners van een huis zijn juist meer gaan betalen. oorzaak is de installatie van elektrische vloerverwarming. Miedema: ''Die verbruikt heel veel energie. Daar was van te voren geen rekening mee gehouden."