De schrik zit erin bij de inwoners van twee Braziliaanse steden. Verschillende banken daar zijn op gewelddadige wijze overvallen. Daarbij werden ook mensen gegijzeld. Op sociale media worden de overvallen al 'een scène uit een wildwestfilm' genoemd. Vooral omdat bij een van de overvallen de bankbiljetten letterlijk voor het oprapen lagen.

In de Noord-Braziliaanse plaats Cametá filmden bewoners vanaf hun balkon hoe een hele stoet auto’s het centrum inreed. Het was hun wel duidelijk dat de inzittenden geen goede bedoelingen hadden.

Dat de bende iets groots van plan was, zou later blijken. Vanuit verschillende hoeken van de stad werden schietpartijen gehoord.

De gemaskerde mannen bleken in een vuurgevecht te zijn geraakt met de politie nadat ze verschillende banken hadden overvallen met gebruik van explosieven. Daarbij gijzelden ze ook nog eens 15 mensen.

De vuurgevechten hebben minstens één slachtoffer gemaakt. De gouverneur van de staat waar Cametá ligt, reageerde op Twitter: "We doen er alles aan om de rust in de stad te herstellen en de criminelen zo snel mogelijk te arresteren." Volgens lokale media zou de bende na de overvallen zonder kleerscheuren zijn vertrokken. De omvang van de buit is niet bekend.

De overval in Cametá kwam een dag na een nog opvallender overval in Criciúma, in het zuiden van Brazilië. Ook dat begon met een heel konvooi aan auto's dat door de stad trok: Audi's, Land Rovers en BMW's met in totaal zo'n 30 gemaskerde, zwaarbewapende mannen. De meesten hadden machinegeweren die in staat zijn om helikopters neer te halen.

De burgemeester van Criciúma, Clésio Salvaro, liet aan het Braziliaanse GloboNews weten dat het hele centrum van de stad volledig door de bende was lamgelegd. "Alle toegangswegen werden geblokkeerd, zelfs de tunnel die Criciúma verbindt met een andere stad." Daarnaast werden spijkermatten gebruikt om de politie op afstand te houden. Wegwerkers die zebrapaden aan het aanleggen waren, werden gegijzeld.

Tweeënhalf uur lang konden de overvallers hun gang gaan. Daarbij hadden ze het gemunt op verschillende banken, waaronder ook de plaatselijke vestiging van de Banco do Brasil. De kluizen van zeker één bank werden opgeblazen met explosieven.

De bende liet tijdens het vluchten ook veel gestolen geld achter. Dat zorgde voor bizarre beelden. De straten van Criciúma lagen bezaaid met bankbiljetten. Op beelden op sociale media is te zien dat inwoners van de stad snel het geld oprapen en meenemen.

De Braziliaanse zanger Zel Florizel tweette de beelden en zei: "Ondanks deze tragedie zal deze Kerstmis voor veel arme mensen beter zijn", verwijzend naar al het geld dat voor het oprapen lag. De politie in de stad denkt er anders over. Zij hebben intussen al 140 duizend euro in beslag genomen van burgers die geld hebben meegenomen.

Hoeveel de gemaskerde bende in totaal heeft buitgemaakt, is niet bekend. De autoriteiten in de stad zijn sprakeloos. "We hebben dit nog nooit meegemaakt. Zoveel geweld. Het was een zeer goed voorbereide daad door een bende met zeer zware wapens", zegt een politieagent.

Burgemeester Salvaro deed via social media een oproep terwijl de overvallers bezig waren. "Dit is een grote aanval met zeer goed getrainde criminelen. Daarom vraagt de burgemeester u om binnen te blijven. Doe voorzichtig en schuil ergens thuis. Laat je vrienden en familie weten dat ze niet hun huis mogen verlaten. Laat de politie het werk doen."

Een lokale politica noemde het een 'oorlogssituatie', een journalist had het over een 'wildwestfilm' en nieuwssite G1 beschreef een 'avond van terreur'. De voor even gegijzelde zebrapadaanleggers zijn trouwens wel weer vrijgelaten voordat de bende vluchtte.

Cametá en Criciúma zijn niet de meest bekende steden in Brazilië. Volgens correspondent Sandra Korstjens is het niet zo gek dat daar de overvallen plaatsvinden. "De politie is daar minder sterk dan in de grotere steden. Ze staan dus machteloos als daar een overval plaatsvindt."

Ze vervolgt: "Tegelijkertijd moeten het wel steden zijn waar geld circuleert, want een overval moet uiteraard lucratief zijn. Daar draait het allemaal om. De timing is dan ook geen toeval. Juist aan het begin of het einde van de maand hebben banken veel geld in kas, omdat mensen rekeningen in die tijd cash komen betalen. Of er worden bijvoorbeeld pensioenen uitgekeerd."

De keuze voor zulke heftige overvallen is volgens Korstjens ook verklaarbaar. "Het is een fenomeen van de afgelopen vijf jaar. Je kunt het zien als een soort trend. Het is op dit moment een lucratieve manier om geld te verdienen en de politie staat nog relatief machteloos."

"Zulke bendes zetten de trend. Die trends zie je door de jaren heen vaak veranderen. Zo waren ontvoeringen in de jaren 90 heel populair bij criminelen, maar die zie je nu nog nauwelijks. In plaats daarvan plegen ze nu dit soort overvallen", zegt Korstjens. "Het zou daarbij goed kunnen dat het aantal overvallen tijdens de coronapandemie toeneemt, omdat bendes geld nodig hebben omdat hun andere 'werkzaamheden' verstoord zijn."