In vrijwel het hele land zit het stroomnet overvol of dreigt dat te gebeuren. De problemen stapelen zich op en zijn zelfs zo groot dat huizen die keihard nodig zijn, niet gebouwd dreigen te worden. In Utrecht hopen ze dat het afknijpen van publieke laadpalen voor elektrische auto’s enige soelaas kan bieden. "De schaarste blijft, daar moeten we aan wennen."

De problemen op het stroomnet stapelen zich de laatste jaren op. Er is steeds meer stroom nodig om allerlei vergroenende maatregelen van energie te voorzien, maar de netten zijn daar niet op gemaakt. Warmtepompen, elektrische auto's, inductiekookplaten en industrie die overschakelt van gas op stroom: het is goed voor de klimaatplannen, maar het zorgt nu voor grote problemen.

"De vraag groeit sneller dan we capaciteit bij kunnen bouwen", zegt David Peters, CTO bij netbeheerder Stedin. De netbeheerders willen het stroomnet verdubbelen, maar dat kost veel tijd en geld. En ondertussen staat er file op het stroomnet. Op veel plekken is de capaciteit van het net al onvoldoende om nieuwe aansluitingen te maken voor bedrijven en nutsinstellingen, zoals scholen en gezondheidscentra.

En daar blijft het niet bij, want zelfs de woningbouw is in gevaar. Eén van de vele gemeentes waar het mis dreigt te gaan, is Utrecht. Het volle stroomnet bedreigt daar zelfs 42 procent van de nieuwbouw de komende jaren.

Projectontwikkelaar Machiel van Duijn ziet het met lede ogen aan. Aan de Utrechtse Marco Pololaan wil hij een nieuw gezondheidscentrum bouwen, met daarop twee woontorens waarin in totaal 240 woningen komen. Maar hij is er niet meer zeker van dat het ook gaat lukken.

Het zorgcentrum krijgt in ieder geval geen stroom, heeft hij al te horen gekregen, en hij durft er niet op te vertrouwen dat dat voor de woningen anders zal zijn. "Ik vrees met grote vrezen. Als ik het niet zeker weet, dan ga ik niet beginnen."

Het gaat immers om een investering van tientallen miljoenen euro's, vertelt Van Duijn. En huizen zonder stroom, kunnen niet verkocht worden. "Ik zit al veertig jaar in het vak en heb dit nog nooit meegemaakt", aldus Van Duijn.

Ook verantwoordelijk wethouder Lot van Hooijdonk maakt zich grote zorgen over de komende jaren. De gemeente kwam onlangs met een nieuw plan om de problemen te tackelen, en daar gaan ook gewone mensen mee te maken krijgen.

Zo wil Utrecht in de loop van het jaar publieke laadpalen voor elektrische auto's gaan afknijpen. Tussen 16:00 en 20:00 uur moeten de laadpalen aanzienlijk minder stroom leveren, dat is het moment dat de stroomvraag het grootst is.

Juist als mensen thuiskomen van werk moet de stroomvraag beperkt worden, anders kan het net het simpelweg niet aan. Een vervelende maatregel, die juist ook mensen raakt die actief bezig zijn met verduurzaming, maar volgens Van Hooijdonk kunnen we niet anders. "De tijd van u vraagt, wij draaien, is voorbij."

Minister Jetten van Klimaat en Energie schrijft vandaag aan de Kamer dat tot 2030 1,5 miljoen kleinverbruikers, dat zijn huishoudens en kleine bedrijven, getroffen kunnen worden door de problemen met het overvolle stroomnet. De problemen kunnen 'variëren van knipperende lampen en apparatuur die niet goed werkt, tot risico op storingen of afschakeling van afnemers en zonnestroomomvormers'.

Bij de brief stuurde Jetten ook een nieuw plan naar de Tweede Kamer om de netcongestie op het laagspanningsnet te verlichten. Maar dwingende maatregelen worden daarin nog niet genomen.

Daarnaast moeten er honderden extra transformatorhuisjes bijkomen in de gemeente om het stroomnet te versterken en wordt er, samen met netbeheerder Stedin, geprobeerd om afspraken te maken met grootverbruikers om op bepaalde momenten geen of minder stroom af te nemen.

Maar het is wat Van Hooijdonk betreft allemaal nog te vrijblijvend. De wethouder doet een noodoproep aan politiek Den Haag om in te grijpen en met dwingende maatregelen te komen die op korte termijn de problemen kunnen verlichten.

"In Utrecht kunnen grote stroomverbruikers al een paar jaar niet meer worden aangesloten en we zitten dichtbij het punt dat ook huishoudens hiermee te maken krijgen", zegt de wethouder. Laadpalen afknijpen, helpt om ruimte te creëren op het net. Maar er is veel meer nodig om de problemen het hoofd te bieden.

"We moeten kiezen wie er er ruimte krijgt op het net en tegen welke prijs, want die schaarste blijft de komende jaren bij ons."