Regelmatig vinden onderzoekers in barnsteen (fossiele hars) de resten van kansloze insecten. Maar nu hebben ze in zo’n stukje barnsteen een succesvol ontsnappingsverhaal ontdekt.

Duizenden insecten, planten en andere levensvormen zijn teruggevonden in barnsteen. Ze kwamen miljoenen jaren geleden vast te zitten in plakkerige hars waar ze onmogelijk uit konden ontsnappen. De plakkerige hars fossiliseerde en de daarin opgesloten organismen bleven perfect bewaard. Het overkwam onder anderen deze onfortuinlijke kameleon en deze spin (die op dat onfortuinlijke moment juist een erectie had).

En opnieuw hebben onderzoekers nu een stukje barnsteen teruggevonden met daarin de resten van een organisme. Alleen vertellen die resten een heel ander verhaal. Het verhaal van een organisme dat aan de hars wist te ontsnappen! In het stukje barnsteen troffen onderzoekers namelijk geen volledig insect terug. Alleen het exoskelet van een insect zit in de fossiele hars opgesloten.

Naast het exoskelet zit er in het stukje barnsteen ook een paddenstoel en de haar van een zoogdier opgesloten. Het stukje barnsteen vertelt daarmee een heel verhaal, zo legt onderzoeker George Poinar uit. “Een kleine paddenstoel aan de voet van een boom was – waarschijnlijk door een knaagdier – afgebeten. Een insect – vergelijkbaar met een wandelende tak – probeerde waarschijnlijk ook van de paddenstoel te eten.” En toen sloeg het onheil toe. Hars van de boom droop naar beneden, op het tafereel. “Het (insect, red.) lijkt onmiddellijk uit zijn huid te zijn gesprongen en te zijn ontsnapt op het moment dat de hars over het achtergebleven exoskelet en een door het vluchtende knaagdier achtergelaten haar stroomde.”

In het stukje barnsteen zitten een paddenstoel, het exoskelet van een wandelende tak-achtig insect en een haar van een knaagdier. Zowel het insect als de paddenstoel zijn vandaag de dag uitgestorven.

Hoe het het insect verder verging, blijft gissen. Het verlies van het exoskelet is waarschijnlijk geen probleem geweest. Poinar wijst erop dat deze insecten voordat ze volwassen waren in een tijdspanne van enkele maanden regelmatig hun exoskelet achterlieten. “In dit geval redde de vaardigheid om snel uit de huid te kruipen in combinatie met slim genoeg zijn om een probleem te zien aankomen, het leven van het insect.” Maar hoe weten we nu dat het insect het exoskelet niet al een tijdje geleden bij de paddenstoel had achtergelaten? Volgens Poinar is het exoskelet nog heel vers en zijn er filamenten zichtbaar die zouden zijn verdwenen als het lang voor de hars het exoskelet bedekte daar al gelegen zou hebben.
Foto