Duitse onderzoekers wilden het eens en voor altijd weten: slapen vogels tijdens het vliegen? Het werd al langer gesuggereerd, maar nu hebben veertien zeevogels het bewijs geleverd.

Grote fregatvogels zijn de ideale proefkonijnen voor deze klus, dachten de onderzoekers van het Max Planck Instituut voor Ornithologie. Deze zeevogels kunnen maar liefst twee maanden aan een stuk doorvliegen. Maar slapen ze ook?

De vogels kregen allemaal een klein apparaat op hun kop waarmee de hersenactiviteit werd gemeten. En wat blijkt? De vogels sliepen gemiddeld 41 minuten per dag, in korte periodes. "Ze doen kleine dutjes van gemiddeld 12 seconden", zegt Niels Rattenborg. Tijdens deze dutjes blijft meestal één hersenhelft actief zodat de andere helft rust. Het actieve deel staat in contact met één oog. Dat blijft openstaan zodat de vogel niet tegen andere vliegende slaapkoppen aanbotst.

Toch neemt de grote fregatvogel soms een risico, zagen de onderzoekers. Af en toe gingen allebei de ogen dicht, en werd er bijna geen hersenactiviteit gemeten. Er was dan opstijgende wind waardoor de zeevogels even hun vleugels konden ontspannen. Op het land slaapt de vogel overigens een stuk langer: maar liefst 12 uur per dag.

De resultaten komen niet uit de lucht vallen. Het werd al langer gesuggereerd dat vogels wel moesten slapen tijdens het vliegen. Wat echter opviel was de korte duur van de slaap, aldus Rattenborg. "Hoe het komt dat ze maar zo weinig slapen, zelfs tijdens de nacht, blijft een raadsel", zei hij.

Daarmee is gelijk de volgende stap duidelijk. "Als wij deze vraag beantwoorden zijn wij een stuk verder", zegt de onderzoeker. "Want mensen lijden enorm aan slaapgebrek. Als we erachter komen hoe deze zeevogels zo lang zonder slaap blijven vliegen, dan helpt dat ons in het verder begrijpen van de functies van slapen en de consequenties van slaapgebrek bij mensen", zegt Rattenborg, die met zijn team nu verder onderzoek gaat doen.