Sinds maart moeten ongetrouwde vrouwen in het Centraal-Aziatische Turkmenistan op het werk een gele hoofddoek dragen. Voor getrouwde vrouwen is een gele jurk de verplichte dracht. Het staat weliswaar niet in de wet, maar wie het kledingvoorschrift negeert wordt ontslagen, meldt RadioFreeEurope/RadioFreedom.

De nieuwe esthetische regels zijn de laatste in een groeiende lijst van eisen in Turkmenistan die weliswaar niet bij wet zijn vastgelegd, maar die ernstige gevolgen kunnen hebben als ze worden genegeerd. Een greep uit de lange lijst waanzinnige voorschriften waar de Turkmeense bevolking onder zucht: auto's, en dan met name in de hoofdstad Ashgabat, moeten wit of bleek zijn, vrouwen moeten traditionele jurken dragen en jonge mannen moeten gladgeschoren zijn, wat neerkomt op een feitelijk verbod op het dragen van baarden. Onlangs werden aircocondensatoren verwijderd van gebouwen omdat ze lelijk werden bevonden. En mind you: 's zomers kunnen de temperaturen in Turkmenistan oplopen tot 50 graden Celcius.

'Deze “regels” zijn niet gebaseerd op wettelijke documenten', aldus Centraal-Azië-deskundige Slavomir Horak van de Charles Universiteit in Praag. 'Vaak is het gebaseerd op een mededeling, opmerking of “aanbeveling” van de president of iemand van de presidentiële familie.' Zo lijken de gele kledingvoorschriften rechtstreeks het gevolg te zijn van het feit dat geel de lievelingskleur is van de vrouw en zussen van president Serdar Berdymukhammedov die sinds 2022 de baas is in het land.

Een andere informele regel: het de facto verbod op schotelantennes. Toen de vader van de huidige president Gurbanguly Berdymukhammedov publiekelijk verklaarde dat de antennes 'het aangezicht van de stad vernielden' werd dat door de politie als een bevel geïnterpreteerd waarna schotelantennes op grote schaal van gevels werden gehaald, aldus Horak.

Bizarre ingevingen zijn de jonge president Berdymukhammedov niet vreemd. Op de dag van de presidentsverkiezingen kwam de 43-jarige politicus aan bij een stembureau in een auto met het nummerbord 72 97. Later werd hij uitgeroepen tot winnaar van de presidentsverkiezingen met 72,97 procent van de stemmen. Serdar is de zoon van Gurbanguly Berdymukhammedov, die van 2006 tot 2022 aan de macht was maar waarvan algemeen wordt aangenomen dat hij achter de schermen aan de touwtjes trekt.

De bizarre esthetische regels in Turkmenistan zijn volgens Horak deels een erfenis uit het Sovjettijdperk enerzijds en anderzijds van de grillen van de eerste president van het land, Saparmurat Niyazov, die in 2006 overleed en die de term persoonlijkheidscultus een geheel nieuwe betekenis gaf.

Niyazov liet overal standbeelden van zichzelf en zijn familie bouwen waaronder een gouden beeld dat altijd met de zon meedraait, naar verluidt werd hij op het idee gebracht tijdens een bezoekje aan zijn Noord-Koreaanse collega-dictator Kim Jong-il. Ook hernoemde hij bergen, steden, vliegvelden, stations, een meteoriet en de maand januari naar zichzelf, en hij liet zijn ideologische gedachtengoed optekenen in de Ruhnama, een autobiografisch boek dat elke Turkmeense ambtenaar uit het hoofd moest leren. Nyazov vond het zelf zo'n geweldig boek dat hij de maand september ernaar vernoemde.

Andere waanzinnige decreten die hij zijn landgenoten oplegde: schoolmeisjes moesten verplicht bontmutsjes dragen, gouden tanden, autoradio's, lang haar, opera, ballet, circussen en baarden werden verboden (want onhygiënisch). Ook verboden: roken, pruimtabak, lippenstift en oppositie. Kortom, een moeilijk land om te wonen.

Volgens waarnemers hebben er sinds het aantreden van Serdar Berdymukhammedov kleine positieve veranderingen plaatsgevonden in Turkmenistan (zoals het aanpakken van dwangarbeid in de katoenindustrie), volgens mensenrechtenorganisatie Human Rights Watch blijft het land 'geregeerd worden door een van de meest onderdrukkende en autoritaire regeringen ter wereld, zonder enige vooruitgang te boeken op het vlak van de gruwelijke mensenrechtensituatie'.

In Turkmenistan is geen vrijheid van vereniging, informatie en verkeer en hullen de autoriteiten zich in stilzwijgen omtrent de vele verdwijningen en illegale gevangennemingen in het uitgebreide systeem van geheime gevangenissen. 'De regering onderwerpt activisten en onafhankelijke correspondenten, ook in ballingschap, routinematig aan intimidatie, pesterijen, fysieke aanvallen en gevangenschap op basis van valse, politiek gemotiveerde aanklachten', aldus HRW.