Een gen dat we van Neanderthalers geërfd hebben, bepaalt of je snel pijn voelt of er nauwelijks last van hebt.

Een pets met een natte handdoek of het stoten van je kleine teen aan een tafelpoot is voor iedereen een pijnlijke ervaring. Maar of je op de vloer ligt te kronkelen van de pijn of je schouders erover ophaalt, wisselt van persoon tot persoon.

Nu blijkt uit een onderzoek dat mensen met een bepaald Neanderthalergen mogelijk een lagere pijngrens hebben dan anderen.

Het onderzoek is gedaan door een team onder leiding van de gentechnicus Svante Pääbo, die onder meer het eerste Neanderthalergenoom in kaart bracht.

Pijnsignaal loopt sneller door

De onderzoekers identificeerden de genvariant door het genoom, het complete erfelijk materiaal, van drie Neanderthalers naast een database met 2535 menselijke genomen te houden.

Hierbij kwam een speciale variant van het gen SCN9A naar boven, die bij Neanderthalers voorkwam en nog voortleeft in Midden- en Zuid-Amerika en Europa. Zo heeft 0,4 procent van de Britten dit gen.

Mensen met dit gen hebben één ding gemeen: ze zijn gevoeliger voor pijn.

Het speciale Neanderthalergen komt vooral veel voor in Midden- en Zuid-Amerika en is geheel afwezig bij de huidige Afrikaanse bevolking. De onderzoekers hebben geen verklaring voor de verspreiding van het gen.
© Hugo Zeberg et al.

De verklaring schuilt in de zenuwbanen.

In de buitenste huidlaag registreren dunne vezels pijn als elektrisch signaal dat door zogeheten ionenkanalen in de zenuwen naar de hersenen loopt.

Een van deze ionenkanalen, Nav1.7 geheten, geeft het pijnsignaal door door geladen deeltjes (ionen) in en uit de cel te laten als het signaal krachtig genoeg is. Als het te zwak is, voel je geen pijn.

Uit het onderzoek blijkt dat Nav1.7 bij mensen met het Neanderthalergen drie andere aminozuren bevat dan dan bij mensen met de meestvoorkomende moderne variant.

De onderzoekers testten het effect van die aminozuren door het gen aan te brengen in kikkereitjes en menselijk nierweefsel. Met de aminozuren werd het ionenkanaal makkelijker geactiveerd en het pijnsignaal eerder doorgestuurd.

Neanderthalergen maakt je 8 jaar ouder

Hoe ouder je wordt, hoe meer pijn je voelt. De wetenschappers concludeerden dat mensen met het Neanderthalergen 7% vaker pijn voelden. Dat is alsof ze acht jaar ouder zijn.

Het onderzoek duidt er ook op dat Neanderthalers een lagere pijngrens hadden dan onze soort, Homo sapiens, maar omdat pijnbeleving heel complex is, is dat niet met zekerheid te zeggen.

Eerder vonden geleerden aanwijzingen voor meer verwondingen, een gevorderde wondverzorging en zelfmedicatie met natuurlijke pijnstillers bij Neanderthalers.